Geleceğin Mesleklerinde Yetkinlikler Yarışacak

Günümüzde var olan mesleklerin bir bölümü, yakın gelecekte yerini dönemin ihtiyaçlarından doğan yeni mesleklere bırakacak. Dünya Ekonomik Forumu Mesleklerin Geleceği Raporu’na göre 2025’e kadar 85 milyon işin, insanlar ve makineler arasındaki is bölümündeki değişiklikle kaybolabileceği, insanlar arasındaki yeni is bölümüne daha iyi uyarlanmış 97 milyon yeni rolün ortaya çıkabileceği tahmin ediliyor. Robot Koordinasyon Uzmanı, Akili Şehir Uzmanı, Dijital Rehabilitasyon Danışmanı, Blockchain Geliştirici, Koruyucu Tip Uzmanlığı, Biyomekanik Teknisyeni, Uzay Doktorluğu bu mesleklerden sadece birkaçı. Bu sıralananların yani sıra, günümüzden gelecek kuşaklara aktarılacak is kollarının da sekil ve içerik olarak su anki hallerinden çok daha farklı olacağı öngörülüyor. Öyle ki her devirde yaşanan kuşak çatışmaları, yakın gelecekte yerini kuşaklar arası uçuruma bırakabilir.

Gelecegin mesleklerine uyum saglayabilmek için ezbere bilgiler yeterli degil. Basarili olabilmek için beceri ve yetkinliklerin gelistirilmesi gerekiyor.

Ögrenciler üniversitede meslek degil bölüm tercih etmeli çünkü meslek üniversitede edinilir. Ögrenci bir bölümde egitim aldiktan sonra farkli meslekler edinebilir. Örnegin psikoloji bölümünden mezun olan bir ögrenci, bes farkli sektörde çalisabilir. Ayrica üniversitede sadece bir bölüm yok, bir kültür var. Ögrenci kulüpleri, kisinin entelektüel gelisimi açisindan önemli. Bu kulüplerde kazanilan beceriler kisinin kariyerini olumlu etkiler. Örnegin bir ögrenci tiyatro kulübüne katildiysa daha iyi hitap etmeyi ögrenir, duygusal zekasi gelisir.

Öte yandan üniversite tercihleri sirasinda ailelerin de zaman zaman kendi geçmislerinden yola çikarak çocuklarina baski yaptiklarini görüyoruz. Unutmayalim ki geçmis deneyimler önemlidir ama gelecek de en az geçmis kadar önemli. Aileler çocuklarini yönlendirebilir ama karar verici olmamali. 20 yil önceki kariyer hedefleri ile gelecek çok farkli. Ögrenciler kendilerine ‘Ben kimim?’ ve ‘Kim olmaliyim?’ sorusunu sormali. Ögrenci ailesini dinlemeli ama karari kendi almali. Hayatimiz bir romansa basyazari kendimiz olmaliyiz. Aileler çocuklarini kazançli mesleklere yönlendirmeye çalisiyor ama biliyoruz isini iyi yapan herkes iyi para kazaniyor. Çocuklarin kurduklari düsler göz ardi edilmemeli.

Nitelikli egitimin yani sira yetkinlik ve beceri sahibi birey olmak her zaman ayirt edici özellik olacaktir. Ögrencilerin yeni kariyer yaklasiminda sahip olmasi gereken önemli yetkinlikleri söyle siralamak istiyorum :

İngilizce: Meslekler değişse de yetkinlikler değişmiyor. Bu yetkinliklerden biri İngilizce. Dünyada 300 milyon küresel çalışan var. Su anda 12. sınıfta olan öğrencilerin çalışma hayati başladığında yani 2026-2027 yılında bu sayının 2 milyar olacağı söyleniyor. Öğrenciler İngilizce eksiğini mutlaka tamamlamalı. İngilizceyi iyi şekilde konuşup yazmak dünya vatandaşlığı için olmazsa olmaz bir gereklilik.

Dijital Kıvraklık: Dünya dijitalleştikçe, dijital yetkinlikler ön plana çıkıyor. Artık tüm dükkanlar artık cep telefonumuzda. Öğrencilerin teknoloji okur yazarlığını geliştirmesi gerekiyor. Hayatimizi algoritmalar yönetiyor. Makine ile arkadaşlık kurabilmek önemli becerilerden biri haline geldi. Teknoloji bir yere gitmiyor bir ürün haline geliyor. Gelecek Enstitüsü’ne göre, yapay zeka asistanlarınız size kolaylık ve verim vaat edecektir ancak daha fazlasını yapmak ve daha önce yapamadığınız şeyleri başarmak için onların zekâsına nasıl dokunacağınızı bilmeniz gerekiyor.

Yaratıcılık: Dünya Bankası'nın yaptığı bir foruma göre, ilerideki mesleklerin birçoğu bilgisayar tabanlı olacak. Ama yaratıcılık ve iyimserlik üzerine kurulu her şey insana ait olacak. Geri kalanını makineler yapacak zaten. Makinelerin, robotların yapamadığı tek şey bilinenin ve kodlamaların dışına çıkmak. Öğrenciler yaratıcı yönlerini geliştirmeli.

Çapraz Kariyer: Yeni kariyer yaklaşımında bilgileri çaprazlamak gerekiyor. Örneğin oyun tasarımı çok gelişen bir alan ancak Türkiye’de oyun tasarımı senaristi yok. Psikoloji eğitimi tamamen oyun üzerine kuruludur. Bir kaçan ve onu bulmaya çalışan biri vardır. Buradan yola çıkarak bilgisayar mühendisliği okuyan bir öğrenci psikoloji eğitimi de alarak oyun tasarımında öne çıkabilir. Kısacası öğrenci eğitim aldığı branşı başka bir branşla çaprazlamalı.

Network Zenginliği: Dünyada küreselleşerek küçük bir köy haline geliyor. Örneğin Bahçesehir Üniversitesi’nde 123 farklı ülkeden öğrenci var. Bu 123 ülkede is yapabilme ihtimali demek. Öğrenciler üniversitelerin yurt dişi bağlantılarını araştırmalı. Yabancı öğrenciler ile kurulan dostluklar ileride networklere dönüşebilir. Online eğitim sürecinde gördük ki Çin’de bir is yapmak için oraya gitmek gerekmiyor. İletişim ağı kurulduğunda o isi yapmak bir görüntülü görüşme uzaklığında. OECD Raporuna göre dünya genelinde pandemiden sonra e-ticaret yüzde 65 arttı.

Tasarım Gücü: Yeni kariyer yaklaşımında aslında birçok şeyi bilgisayarlar yapıyor. Ama buna bir bina gibi baktığımızda binanın bir kati ve sekli oluyor, yani tasarımı. STEM eğitiminin en büyük katkısı bu. Hızla değişen dünyada ayakta kalabilenler iyi tasarımlar oluyor. Öğrenciler üniversitede tasarım güçlerini geliştirmeli. Örneğin MIT ye baktığımızda, artık öğretmenler sınıfta ders islemiyor bunun yerine laboratuvarda tasarım yapıyorlar. Öğrenci hangi bölümü seçerse seçsin, bir şeyler tasarlayabileceği bir alan gelecekteki gücünü etkileyecektir.

Duygusal Zeka: Duygusal zeka (EQ) ‘Z kuşağı’ için çok önemli. Bilgi artık iki parmağımızın ucunda ama duygulara ne kadar hitap edebildiğimiz çok önemli. Her yapacağımız iste duygusal zekaya ihtiyaç duyuyoruz. Bol kitap okumak, film izlemek, arkadaşla dertleşmek, empati kurmak duygusal zekayi geliştiren etmenler.

Kişisel Marka Olmak: Gelecek Enstitüsü’ne göre, öğrenci kim olduğunu ve kim olmak istediğini tanımlayan kişisel bir markaya sahip olmalı. Çünkü başarılı olmak için, bireyin kendisini başkalarından ayıracak özelliklere sahip olması gerekiyor. Öğrenciler sosyal medya hesaplarını ve e-posta adını düzenlemek gibi temel adımlarla bu ise başlayabilir.

Kriz Yönetimi: Karmaşıklık, kaos gibi görünebilir ama Gelecek Enstitüsü’ne göre, yeni yollar çizmek için kişinin önemli noktaları birleştirmesi gerekiyor. Bu nedenle kriz yönetimi ve karmaşık durumlarda problem çözme yeteneği çok önemli. Bu gerçeği pandemide büyüme sağlayan şirketlerde görmüş olduk.

Esneklik: Değişimler konusunda esnek ve yeni beceriler geliştirme konusunda istekli olunmalı. Bir is ortamında esnek olmak, engelleri, çözümlere ve fırsatlara çevirmeye yardımcı olur.